۹ علت بی خوابی و روش های درمان آن

یکی از مواردی که میتواند فعالیت های روزانه ما را مختل کند بی خوابی است؛ بی خوابی علت های مختلفی دارد و مهم ترین آنها نداشتن الگوی خوابی منظم است.

برای تشخیص دقیق علت بی خوابی خود پیشنهاد میشود به دکتر متخصص مراجعه کنید.

محتوای این مقاله صرفا جهت آگاهی شماست.

خواب یکی از مهم ترین نیاز های بشر است؛ اگر خواب مختل شود بدون شک عملکرد شما هم تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. بی خوابی یکی از مشکلاتی است که میتواند نظم خواب را بهم بزند و اگر شما خواب خوبی نداشته باشید نمیتواند روز خوبی را شروع کنید.

بی خوابی چیست؟ (بی خوابی نشانه چه بیماری است؟)

بی‌خوابی به انگلیسی insomnia، رایج‌ترین اختلال خواب است که می‌تواند مشکلاتی همچون سخت به خواب‌رفتن، سخت خوابیدن یا خیلی زود بیدار‌شدن و عدم توانایی در دوباره خوابیدن را شامل شود. در بی‌خوابی ممکن است بعد از بیدار‌شدن هنوز احساس خستگی کنید. بی‌خوابی نه تنها بر میزان انرژی و خلق‌و‌خوی شما اثر دارد، بلکه بر سلامتی، عملکرد کاری و کیفیت زندگی شما نیز موثر است.

با وجود متفاوت‌بودن خواب مورد نیاز هر فرد، به طور میانگین بزرگسالان به ۷ تا ۸ ساعت خواب شبانه نیاز دارند. بی‌خوابی می‌تواند به صورت حاد (کوتاه‌مدت) و مزمن (بلندمدت) باشد. بی‌خوابی حاد معمولا نتیجه‌ی استرس یا حادثه‌ای آسیب‌زا است و به مدت چند روز یا چند هفته طول می‌کشد. ولی بی‌خوابی مزمن معمولا نتیجه‌ی استرس، حوادث زندگی یا عاداتی است که خواب را مختل می‌کند و یک ماه یا بیشتر طول می‌کشد.

نشانه های بی خوابی چیست؟

• دشواره خوابیدن در ابتدای شب
• بیداری بی دلیل در طول شب
• بیدار شدن زود هنگام
• خستگی زیاد بعد از خواب
• خستگی روزانه یا خواب آلودگی
• تحریک پذیری یا افسردگی
• عدم تمرکز و فراموشی
• نگرانی مداوم هنگام خواب
• کاهش عملکرد در مدرسه یا محل کار

۱. رفلاکس و بی خوابی

ریفلاکس اسید معده منجر به مشکل در به خواب رفتن یا اختلال در خواب می‌شود. مدیریت محرک‌های ریفلاکس، انتخاب داروهای مناسب و مشورت با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند به رفع علائم کمبود خواب کمک کند.

۲. دیابت و بی خوابی

سطح قند خون بالا، تکرر ادرار، نوروپاتی و عوامل دیگر در بیماری دیابت خواب را مختل می‌کنند. مدیریت سطح قند خون، می‌تواند به بهبود خواب و مدیریت کلی دیابت کمک کند.

۳. یبوست و بی خوابی

علائم یبوست شامل حرکات نادر روده، مشکل در دفع مدفوع و ناراحتی شکمی و علائم بی خوابی شامل مشکل در به خواب رفتن یا خواب بی‌کیفیت است. هیدراتاسیون مناسب، رژیم غذایی غنی از فیبر، ورزش، مدیریت استرس می‌تواند به کاهش علائم هر دو بیماری کمک کند.

دلایل بی خوابی چیست؟

بی‌خوابی یک اختلال خواب است که با سختی در خواب‌رفتن یا بیدار‌ماندن مشخص می‌شود. بی خوابی دلایل متعددی دارد که بررسی شایع‌ترین دلیل کم خوابی، مواجهه با این مساله را راحت‌تر می‌کند. اختلال بی‌خوابی، به صورت اولیه یا به صورت ثانویه، به دنبال بیماری یا عوارض مصرف داروها به وجود می‌آید. همچنین درمان علت زمینه‌ای می‌تواند بی‌خوابی را حل کند. اما گاهی اوقات مساله‌ی بی‌خوابی ممکن است سال‌ها ادامه پیدا‌کند.

۱. بی خوابی شبانه نشانه چیست: استرس

استرس از عوامل تاثیرگذار بر کیفیت و مدت زمان خواب است. نگرانی در مورد کار، مدرسه، سلامتی، امور مالی یا خانواده می‌تواند ذهن شما را در شب فعال نگه‌داشته و خواب را دشوار کند. حوادث استرس‌زای زندگی یا تروما، مانند مرگ یا بیماری یک فرد دوست‌داشتنی، طلاق، یا از دست‌دادن شغل، ممکن است به بی‌خوابی منجر شود. بنابراین استرس از جمله شایع‌ترین علل بی‌خوابی است.

۲. سفر یا برنامه کاری

سیستم فیزیولوژیک بدن، مجموعه‌ای منظم است. جالب است بدانید ریتم شبانه‌روزی بدن شما به عنوان یک ساعت داخلی عمل می‌کند. ریتم شبانه‌روزی تنظیم‌کننده‌ی چرخه‌ی خواب و بیداری، متابولیسم و دمای بدن است که همان ساعت بدن است. اختلالات ریتم شبانه‌روزی بدن شما می‌تواند منجر به بی‌خوابی شود.

برخی علت‌ها شامل جت‌لگ ناشی از سفر به مکان‌هایی با ساعت زمانی‌های متفاوت، کار در شیفت‌های خیلی زود یا خیلی دیر، یا تغییرات متناوب شیفت کاری است.

۳. عادات ضعیف خواب

بدن انسان مجموعه‌ای هوشمند است که با عادات فردی تطابق می‌یابد. از‌این‌رو عادات ضعیف خواب شامل برنامه نامنظم خوابیدن، چرت‌زدن‌، فعالیت‌های تحریک‌کننده قبل از خواب، محیط خواب ناراحت‌کننده و استفاده از تخت‌خواب برای کار، غذا‌خوردن و یا تماشای تلویزیون در روند و کیفیت خواب اختلال ایجاد‌می‌کند.

استفاده از کامپیوتر، تلویزیون، بازی‌های ویدئویی، گوشی‌های تلفن هوشمند و یا صفحه نمایش‌های دیگر قبل از خواب می‌تواند در چرخه خواب شما تداخل ایجاد‌کند. جالب است بدانید که این عادات نامناسب از جمله شایع‌ترین علل بی‌خوابی به شمار می‌رود.

۴. مصرف وعده غذایی سنگین قبل از خواب

مصرف غذای سنگین به معده فشار می‌آورد، همین مساله می‌تواند دلیل بی‌خوابی‌های شما باشد. یک میان‌وعده سبک قبل از خواب خوب است، اما خوردن بیش‌از‌حد ممکن است سبب شود که شما در حین دراز کشیدن از نظر فیزیکی احساس ناراحتی کنید. بسیاری از افراد نیز در معرض سوزش سر دل، برگشت اسید و مواد غذایی از معده به مری پس از غذا خوردن قرار می‌گیرند، که ممکن است باعث بیداری شود.

۵. کمبود کدام ویتامین باعث بی خوابی میشود؟

کبود برخی از ویتامین‌ها می‌توانند باعث کم‌خوابی شوند. این ویتامین‌ها شامل موارد زیر هستند:

• ویتامین C
• ویتامین B۶ و ویتامین b۵ برای بی خوابی
• ویتامین E
• ویتامین D
• پتاسیم و بی خوابی

۶. عوارض جانبی داروها

بسیاری از داروهای تجویزی می‌توانند در خواب تداخل ایجاد کند، مانند داروهای ضدافسردگی و داروهای آسم یا فشار خون. بسیاری از داروهای بدون نسخه مانند بعضی از داروهای ضددرد، داروهای آلرژی و سرماخوردگی و محصولات کاهش وزن و مواد کافئین‌دار و‌ سایر مواد محرک، می‌توانند خواب را مختل کنند.

بی‌خوابی مزمن نیز ممکن است از عوارض استفاده از داروهای خاص باشد. درمان وضعیت بیماری، ممکن است موجب بهبود بی‌خوابی شود. اما احتمال دارد بی‌خوابی پس از بهبود وضعیت بیماری زمینه‌ای همچنان ادامه یابد.

بی خوابی ترک متادون چند روز است؟ (بی خوابی بعد از ترک اعتیاد چند روز طول میکشد؟)

در ۷۲ ساعت اولیه‌ی ترک مصرف متادون، این اتفاق بسیار سنگین می‌افتد. اما بعد از آن به مرور بی‌خوابی ترک متادون کاهش پیدا می‌کند.

۷. بیماری ها و اختلالات جسمی و روانی

به‌طور‌کلی فرد بیمار در دوران بیماری ممکن است علاوه‌بر علائم دیگر، بی‌خوابی را نیز تجربه کند و بیماری می‌تواند به عنوان یکی از شایع‌ترین علل آن در نظر گرفته‌شود. بیماری‌هایی که بیشتر در آن‌ها احتمال اختلالات خواب وجود دارد شامل موارد زیر هستند:

• درد مزمن
• سرطان
• دیابت
• آسم
• بیماری قلبی
• پرکاری تیرویید
• ریفلاکس از معده به مری یا سوزش معده
• بیماری پارکینسون
• بیماری آلزایمر
• آپنه خواب (این بیماری باعث می‌شود که تنفس در طول شب به طور دوره‌ای قطع شود و باعث اختلال در خواب می‌شود)
• سندروم پای بی قرار (این بیماری باعث احساسات ناخوشایند در پاها و دشواری در تکان‌دادن آنها می‌شود که ممکن است مانع از خواب رفتن شما شود.

اختلالات سلامت روان نیز نقش به‌سزایی در بی‌خوابی دارند. اختلالات اضطرابی از عوامل موثر بر خواب است، این اختلالات دلایل زیادی دارد. مانند اختلال استرس پس از سانحه، از اختلالات اضطرابی است که می‌تواند ممکن است خواب شما را مختل کند. همچنین بیداری زودهنگام می‌تواند نشانه‌ی افسردگی باشد. جالب است بدانید بی‌خوابی اغلب با سایر اختلالات روانی نیز رخ‌می‌دهد.

۸. مصرف کافئین، نیکوتین و الکل

مصرف مواد محرک ممکن است باعث اختلال خواب شود. همانطور که می‌دانید قهوه، چای، نوشابه و دیگر نوشیدنی‌های کافئین‌دار محرک هستند، نوشیدن آنها در اواخر بعد از ظهر و یا شب می‌تواند مانع خوابیدن شما در شب شود. نیکوتین موجود در تنباکو محرک دیگری است که می‌تواند خواب را مختل کند. الکل ممکن است به خوابیدن شما کمک‌کند، اما از خواب عمیق جلوگیری می‌کند و باعث بیداری در اواسط شب می‌شود.

۹. تغییرات سن

بی‌خوابی با افزایش سن شایع‌تر می‌شود. همانطور که سن شما افزایش می‌یابد، تغییراتی به شرح زیر را تجربه خواهید‌کرد:

• تغییرات الگوی خواب: با افزایش سن تاثیر خواب بر بهبود خستگی کم می‌شود. بنابراین سروصدا و تغییر محیط باعث بیداری می‌شود. افزایش سن، موجب افزایش سرعت ساعت بدن می‌شود، بنابراین شما بعد از ظهر خیلی زود خسته می‌شوید و صبح زودتر بیدار می‌شوید. اما به‌طور‌کلی افراد مسن، به همان مقدار جوان‌ترها به خواب نیاز دارند.
• تغییر در فعالیت‌ها: ممکن است میزان فعالیت‌های جسمی و اجتماعی در سنین بالاتر، کاهش یابد. کمبود فعالیت می‌تواند از کیفیت خواب شبانه بکاهد. همچنین هرچه فعالیت شما کمتر باشد، تمایل شما به چرت‌زدن روزانه بیشتر خواهد‌بود، که می‌تواند در خواب شبانه اختلال ایجاد کند.
• تغییرات در وضعیت سلامت: درد مزمن در مواردی مانند آرتریت و یا مشکلات کمر و ستون فقرات و همچنین افسردگی و اضطراب می‌تواند در روند خواب اختلال ایجاد کند. بیماری‌هایی مثل مشکلات پروستات یا مثانه باعث افزایش دفعات ادرار کردن در طول شب شود که می‌تواند خواب را مختل کند. آپنه و سندرم پاهای بی‌قرار با افزایش سن شیوع می‌یابد.
• تعدد دارویی: تعداد داروهای مصرفی سالمندان معمولا از افراد جوان بیشتر است، که با‌توجه‌به عوارض احتمالی داروها باعث افزایش بد خوابیدن می‌شود.

۱۰. جای خواب نامناسب

گاها نداشتن جای خواب مناسب و تشک راحت میتواند باعث بی خوابی شبانه شود؛ بستر خواب یکی از مهم ترین عوامل داشتن خواب شبانه است؛ اگر تشکی که استفاده میکنید کهنه و قدیمی شده پیشنهاد میشود به فکر تهیه یک تشک طبی یا طبی فنری راحت باشید که بتوانید خواب خوبی را تجربه کنید.

درمان بی خوابی چیست؟

چگونه بی خوابی را درمان کنیم؟ بی‌خوابی حاد ممکن است نیاز به درمان نداشته‌باشد. بی‌خوابی خفیف اغلب می‌تواند از طریق تمرین عادت خواب خوب، جلوگیری یا درمان شود. اما در موارد شدیدتر، برای درمان باید به دکتر مراجعه کنید.

۱. قرص خواب درمان قطعی بی خوابی است؟
اگر بی‌خوابی باعث می‌شود که شما در طول روز به دلیل خواب‌آلودگی و خستگی دچار مشکل شوید، پزشک ممکن است قرص‌های خواب‌آوری مانند فلوکستین و قرص گلوریا را برای مدت زمان محدودی به شما بدهد.

شروع سریع، داروهای کوتاه‌مدت می‌تواند به شما در جلوگیری از اثراتی مانند خواب‌آلودگی در روز بعد کمک‌کند. از مصرف قرص‌های خواب‌آور بدون نسخه پزشک برای درمان بی‌خوابی اجتناب کنید. زیرا ممکن است عوارض جانبی داشته‌باشند و در طول زمان از تاثیرات موثر آن کاسته‌شود.

کلونازپام برای بی خوابی موثر است؟ (درمان بی خوابی و استرس)
یکی از انواع داروهای بی‌خوابی که برای بیماران تجویز می‌شود، کلونازپام است. کلونازپام دارویی آرام‌بخش است که می‌تواند باعث آرامش فرد و به خواب‌رفتن او شود. میزان و دوز این دارو را باید دکتر روانپزشک تنظیم کند. برای اینکه بدانید دکتر این دارو را برای شما تجویز می‌کند یا نه، می‌توانید از مشاوره تلفنی روانپزشک کمک بگیرید.

قرص آلپرازولام برای بی خوابی خوب است؟
آلپرازولام ممکن است گاهی برای درمان کوتاه مدت عوامل بی خوابی شبانه تجویز شود. با این حال می‌تواند منجر به وابستگی و اعتیاد شده و برای همه افراد توصیه نمی‌شود.

۲. رفتاردرمانی جدیدترین درمان بی خوابی

درمان بی‌خوابی مزمن، در ابتدا درمان هر گونه شرایط یا بیماری‌های زمینه‌ای که سبب بی‌خوابی شده‌اند، در اولویت قرار می‌دهد. اگر بی‌خوابی ادامه پیدا کند، پزشک شما ممکن است رفتار درمانی را پیشنهاد کند. رویکردهای رفتاری به شما کمک‌می‌کند تا رفتارهایی را تغییر دهید که ممکن است بی خوابی را بدتر کنند و رفتارهای جدید را برای ترویج خواب یاد بگیرند. تکنیک‌هایی مانند تمرینات آرام‌سازی، محدودیت درمانی در خواب، ممکن است مفید باشد.

۳. عادات اشتباه خواب (درمان سریع بی خوابی نوزاد و کودک)

عادات خواب خوب، که به آن بهداشت خواب نیز می‌گویند، به شما کمک می‌کند خواب شب خوبی داشته‌باشید. در این مورد باید نکات زیر را در نظر داشته‌باشید:

• ساعت منظم خواب: سعی کنید هر شب در یک زمان خاص به خواب بروید و هر روز صبح نیز در یک زمان بیدار شوید. سعی کنید در طول روز چرت نزنید، زیرا ممکن است خواب شب شما را بر هم بزند.
• اجتناب از مصرف کافئین: از مصرف کافئین، نیکوتین و الکل در ساعات آخر روز اجتناب کنید. کافئین و نیکوتین محرک هستند و می‌توانند از به خواب‌رفتن شما جلوگیری کنند. الکل می‌تواند موجب بیداری شما در شب شده و بر کیفیت خواب شما نیز تاثیر می‌گذارد.
• ورزش منظم: به طور منظم ورزش کنید. سعی کنید که در زمان نزدیک به خواب ورزش نکنید، زیرا ممکن است شما را تحریک کند و به خواب‌رفتن شما سخت شود. کارشناسان توصیه می‌کنند که حداقل ۳ تا ۴ ساعت قبل از خوابیدن، ورزش نکنید.
• اجتناب از مصرف غذای سنگین: سعی کنید در ساعات آخرروز غذای سنگین نخورید. یک میان وعده سبک قبل از خواب، ممکن است به شما در خواب کمک‌کند.
• اتاق خواب راحت: اتاق خواب خود را به مکان راحتی تبدیل کنید. مطمئن شوید که اتاق خواب‌تان تاریک، آرام و نه خیلی گرم و یا خیلی سرد است.
• ریلکسیشن یا آرام‌سازی قبل از خواب: از یک روش برای آرام‌کردن خود قبل از خواب کمک بگیرید. مثلا یک کتاب بخوانید، به موسیقی گوش کنید یا حمام بروید.
• انجام کارهای غیرمحرک قبل از خواب: اگر نمی‌توانید بخوابید و خواب‌آلود هستید، بلند شوید و کتاب بخوانید، یا کاری انجام دهید که بیش‌از‌حد تحریک نشوید، تا اینکه احساس خواب‌آلودگی کنید.

۴. برای رفع بی خوابی چه بخوریم؟

برخی از مواردی که می‌توانند در درمان بی‌خوابی موثر باشند، شامل موارد زیر هستند:

• مغزهایی مانند بادام
• گوشت بوقلمون
• کیوی
• تارت آلو و آلبالو
• ماهی‌های پرچرب
• گردو

۵. درمان بی خوابی در طب سنتی (داروی گیاهی برای بی خوابی)

طب سنتی اغلب از داروهای گیاهی برای بهبود خواب استفاده می‌کند. برخی از آن‌ها ریشه سنبل الطیب، بابونه، اسطوخودوس، گل ساعتی و بادرنجبویه هستند. این گیاهان دارای خواص آرام بخش بوده و باعث خواب بهتر می‌شوند.

برای درمان بی خوابی به چه دکتری مراجعه کنیم؟

در صورتیکه به علائم بی‌خوابی مبتلا هستید، باید به دکتر مغز و اعصاب و یا دکتر روانپزشک مراجعه کنید. در مواردی که استرس یا اضطرابی به زندگی شما وارد شده‌است، باید به دکتر روانپزشک مراجعه کنید تا به شما کمک کند، با این استرس کنار بیایید.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

یکی از مهم‌ترین و در عین حال آزاردهنده‌ترین علائمی که ممکن است با آنها مواجه شوید، بی‌خوابی است. بی‌خوابی ممکن است ناشی از برخی از بیماری‌های اعصاب و روان و یا بیماری‌های دیگر باشد. از طرفی، در مواقعی ممکن است که بی‌‌خوابی عارضه‌ای از مصرف یک دارو و یا سوء مصرف مواد باشد. همچنین کسانی که به دنبال ترک مواد هستند، ممکن است که به بی‌خوابی دچار شوند. برای درمان این علامت، باید علت ایجاد آن پیدا شود.